Pigment in je huid – hoe zit dat?

Wat zijn pigmentvlekken

Vlekjes of hyperpigmentatie is meestal een onschuldige aandoening waarbij plekken op de huid donkerder van kleur worden dan de normale omringende huid. Hyperpigmentatie wordt in de huid veroorzaakt door overproductie van een pigment, bekend als melanine. Er zijn 2 typen melanine: eumelanin en pheomelanin. Eumelanin is bruin-zwart en het beschermt ons tegen ultraviolete licht (foto-protectief). Pheomelanin is geel-rood, foto-reactief en beschermt niet tegen ultraviolete straling.

Melanine wordt door pigmentcellen (melanocyten) gemaakt met behulp van het aminozuur tyrosine in de onderste basale laag van de opperhuid (epidermis). Tyrosine wordt door een enzym tyrosinase geklieft en afhankelijk van je huidtype vormt er eumelanin en pheomelanin. Nog in de melanocyten wordt vervolgens melanine ingepakt en getransporteerd in melanosomen. Via uitstulpingen in een melanocyt verlaten de volgepakte melanosomen naar keratinocyten (een enkele melanocyt is ruwweg ‘verbonden’ met 40 keratinocyten). De verplaatsing van keratinocyten van de onderste gedeelte van de epidermis naar het oppervlak, resulteert in een donkere tint.

Hoewel bijna iedereen evenveel melanocyten heeft, verschillen de hoeveelheid, de grootte van melanosomen en melanine deeltjes enorm, wat resulteert in verschillende huidskleuren. Mensen met een lichte huidskleur huidtype 1 & 2 produceren meer pheomelanin en verbranden sneller in de zon. Donkere huidtypen 3-6 hebben voornamelijk eumelanin en zijn goed bestand tegen de zon.

De oorzaken van lokale ongewenste pigmentatie

Hyperpigmentatie wordt veroorzaakt door overmatige blootstelling aan zonlicht, hormonale veranderingen, zoals anticonceptie medicatie of in de overgang, huidirritatie door agressieve chemische stoffen, diverse huidaandoeningen, zoals bijvoorbeeld acne, eczeem of psoriasis en ook door medicijnen (Antibiotica: tetracycline/ doxycycline/ minocycline, hartmedicatie: amiodarone). Pigmentvlekken kan op elk deel van het lichaam voorkomen maar het vaakst in het gezicht, op de handen en in de nek en is om cosmetische redenen ongewenst.

Wat is eraan te doen?

Preventie

Allerbelangrijkst is preventie door de huid te beschermen tegen de zon. We kennen 3 verschillende ultraviolete straling (UVA, UVB en UVC). UVC  wordt door de ozonlaag tegen gehouden en bereikt de aarde niet. Ultraviolette straling (UVA en UVB) de belangrijkste. De UVA-stralen kunnen oplopen tot 95 procent van alle UV stralen die het aardoppervlak raken. Ze zijn gedurende alle uren daglicht het hele jaar door met een relatief gelijke intensiteit aanwezig, en kunnen wolken en glas binnendringen.  De intensiteit van UVB hangt af van het seizoen, de locatie in de wereld en de tijd van de dag. Hoewel UVA-stralen minder intens zijn dan UVB, komen UVA-stralen 30 tot 50 keer vaker voor.

Zowel UVA als UVB kunnen pigmentvlekken veroorzaken. Het is raadzaam om in de lente en zomer een goede SPF factor (20-30) met UVA-bescherming te gebruiken. In het najaar en winterperiode is de UVB sterkte in Nederland laag, maar daarentegen is UVA-bescherming zeer zinvol.

Andere mogelijkheden om donkere vlekken te behandelen of te verminderen

• Camouflage is een simpel en veilige manier om je huid een egale tint te geven.
• Anti pigment (ingrediënten) crèmes kunnen tot op zekere hoogte helpen om de donkere vlekken te verminderen. Op 3 verschillende wijzen zijn pigmentvermindering aan te pakken. Er zijn ingrediënten zoals hydrochinon, botanical: arbutin/deoxyarbutin (zit in bessen, cranberry, peren), kojic zuur, azelaïnezuur, aloesin (Aloe Vera), vitamine C (L-Ascorbic Acid) & E (Tocopherol) die het klieven van de aminozuur tyrosine (tyrosinase) verhinderen. Een andere mogelijkheid is het transport van melanosomen naar keratinocyten transport verhinderen, waarbij vitamine B3 (Niacinamide) een bekend voorbeeld is. Tenslotte, door het versnellen van je epidermale turnover oftewel je oppervlakkige hoornlaag sneller vernieuwen, wordt de donkere tint vermindert. Ingrediënten die dat ondersteunen zijn vitamine A (Tretinoine), α-hydroxyacids (AHA-fruitzuur) en een plant hormoon salicylzuur.
• Chemische peeling wordt de opperhuid en de oppervlakkige dermis (lederhuid) met een chemisch middel oppervlakkig vernieuwd. Geschikt om naast fijne rimpels, maar ook ongewenste donkere pigmentvlekken te behandelen. Stoffen die worden gebruikt zijn trichloorazijnzuur (TCA), fenol en glycolzuur (AHA, alpha hydroxyzuren). De huid wordt eerst ontvet en vervolgens wordt TCA, AHA of fenol met behulp van een wattenstok of gaas op de huid aangebracht. Een nadeel is de kans op pigmentverschuiving in de huid, vaak is dit tijdelijk. Meer over Peelings
• Mechanische peeling of microdermabrasie is net als chemische peelings geschikt donkere pigmentvlekken en fijne tot middelfijne rimpels aan te pakken. De oppervlakkige opperhuid wordt afgeslepen, abrasie. De huid wordt lokaal onder vacuüm door middel van een continu stroom van micro-kristallen (aluminiumoxide) afgeslepen.  De huid wordt nauwkeurig tot het gewenste niveau en zonder huidbeschadiging gepeeld.
• Pigment (donker) laser therapie heeft als doel specifieke verwijdering van ongewenste en overmatige pigment in de huid. De laser werkt heel oppervlakkig en gaat niet dieper dan 0.5-1 mm. De laser stuurt gericht een energiepuls die specifiek door het pigment in de huid wordt opgenomen en ten gronde gaat. Overige structuren in de huid blijven intact.